Dyslexie? Dat is toch gewoon een beetje meer speling in de spelling? Maar stel je nou eens voor dat je een andere taal leert en de volgorde van woorden in zinnen ineens heel anders is dan je gewend bent. Heb je hem? Dat is een klein beetje hoe het voelt voor mensen met dyslexie en waar ze dagelijks mee worstelen.
In dit blog geef ik je tips en tricks hoe je het makkelijker kunt maken voor mensen met dyslexie om jouw teksten te lezen en waar je rekening mee moet houden.
Wat is dyslexie eigenlijk?
De hersenen van mensen met dyslexie werken net even anders dan dat van de gemiddelde mens. Hierdoor hebben ze moeite met taal. Ze lezen woorden soms niet zoals het er exact staat, bijvoorbeeld drop in plaats van dorp, of must terwijl er muts staat. Dit maakt het lezen lastig voor hen, daarom krijgen ze op school vaak ook meer tijd om bijvoorbeeld examens te maken.
In dit filmpje van Dynamica gaan ze er nog dieper op in:
Stel je moet een tekst schrijven voor iemand met dyslexie. Wat kan jij doen om deze woordgoogelaars een handje te helpen? Hier volgen een aantal tips gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek of raad van ervaringsdeskundigen.
Wist je dat Albert Einstein, Walt Disney en Roald Dahl ook dyslectisch waren.
Schrijf kort en bondig
Lange, ingewikkelde zinnen met veel komma’s en misschien ook puntkomma’s zijn moeilijker om te lezen. Dit vinden niet alleen mensen met dyslexie, maar de meeste mensen. Gebruik daarom liever korte en bondige zinnen. Vervang de komma’s, als dat kan, voor een punt.
Vermijd afkortingen
Gebruik liever de volledige vorm in plaats van een afkorting. Bij afkortingen moeten je hersenen rekening houden met de lange vorm van de afkorting. Dit maakt het lastig voor iemand met dyslexie om je tekst te volgen.
In sommige gevallen is het wel zo dat de afkorting vaker gebruikt wordt dan het volle woord. Denk bijvoorbeeld aan wc, want wie zegt er nou water closet. Of denk aan QRcode of SMS. Deze begrippen worden eigenlijk nooit voluit gebruikt, dan is het slimmer om het ook niet te doen in je tekst.
Liever vet dan schuin
Wanneer je woorden cursief (italic) zet of met een streep eronder, dan wordt dit al snel een brei. En dus onleesbaar. Vervang deze liever voor vetgedrukt (bold). En doe dit ook in tussenkoppen. Tussenkoppen maken sowieso een tekst beter leesbaar. Een win-win zullen we maar zeggen.
Kinderen met dyslexie zijn vaak creatieve, beeldende of logische denkers
Houd rekening met voorlezen als je schrijft voor mensen met dyslexie
Iemand kan ervoor kiezen om in plaats van de tekst te lezen, deze te laten voorlezen door de computer. Let ook in dit geval op afkortingen. De voorleesfunctie zal jouw tekst heel letterlijk nemen. Dus wil je dat de computer bh zegt, schrijf dit dan op als b.h. anders zal de computer de letters aan elkaar plakken en krijg je zoiets als baah. Maak dus gebruik van punten als je wilt dat de Verteller de letters apart uitspreekt.
En deze punten kun je ook slim inzetten. Zo kun je bijvoorbeeld bij bulletpoints aan het einde van de zin een punt zetten (dit mag sowieso in de Nederlandse taal). Maar wil je liever niet dat mensen de punt zien, dan kun je ze in dezelfde kleur als de achtergrond zetten en ze zijn verborgen voor het oog van de lezer.
Ook design is belangrijk
Ook in je design kun je een handje helpen om je teksten zo makkelijk en duidelijk mogelijk te maken om te lezen. Hier volgen weer een paar tips:
- maak gebruik van een duidelijk leesbaar font (de serif fonts) zoals bijvoorbeeld Verdana, Calibri of Arial .
- Gebruik het liefst een lettergrote van 12 -14.
- Zorg voor genoeg ruimte tussen de regels, denk aan 1,5 tot 2 punts.
- Vermijd ook het liefst het gebruik van de capital-functie. Zet niet hele woorden in KAPITAAL, dit is erg verwarrend.
- Gebruik het liefst donkere letters op een lichte achtergrond. Maar wit wordt als vel ervaren dus een zachtere versie zoals gebroken wit, crème of een pastel kleur is beter. Dit geldt overigens ook voor mensen die slechtziend zijn of oudere mensen.
Breng structuur in je tekst aan
Hoe overzichtelijker je tekst hoe beter. En met overzichterlijk bedoel ik: maak je tekst scanbaar. Dit kun je doen door tussenkopppen te gebruiken, bulletpoints en een link een andere kleur te geven dan de rest van de tekst. Maar je zou ook aan ondersteuning van beeldmateriaal zoals foto’s, infographics en pictogrammen kunnen denken.
Het lijkt misschien een hele lijst, maar als je bedenkt dat de meeste van deze tips iedere tekst voor iedere lezer beter leesbaar maakt dan kan ook jij meeprofiteren van de gave van dyslexie.
Nog wat interessante links over dyslexie:
Voor schrijvers:
(Engels) The British Dyslexia Association maakte een handige style guide voor het schrijven voor mensen met dyslexie. Of download het document hier.
(Engels) Anthony. 6 Surprising Bad Practices That Hurt Dyslexic Users, UX Movement website. http://uxmovement.com/content/6-surprising-bad-practices-that-hurt-dyslexic-users/
Voor mensen met dyslexie:
Website voor en door mensen met dyslexie: http://www.dyslexieweb.nl/welkom
Het boek Dyslexie en touwtjespringen. Speciaal voor ouders en kinderen. Bestel hem hier. (affiliate)
De gave van dyslexie. Dit boek is geschreven door Ronald Davis die zelf dyslectisch is en op basis van zijn eigen ervaringen een succesvolle methode ontwikkelde om mensen met dyslexie te helpen. Bestel hem hier. (affiliate)
