Bakkie Leut. Bakkie pleur. Bakkie troost. Nederland koffieland kent heel wat koffieterminologie en koffie gerelateerde uitdrukkingen. Dus laat de koffie maar vast lopen, dan neem ik er ondertussen een paar onder de loep.

Bakkie pleur
Laten we beginnen bij de Rotterdammers met hun bakkie pleur. Sommige zeggen dat de uitdrukking van de Hagenezen komt, maar omdat zij al een Haags bakkie hebben geef ik deze aan Rotterdam.

De meningen zijn verdeeld waar het bakkie pleur nou precies zijn oorsprong heeft. De een zegt dat de uitdrukking in de Havens is onstaan waar havenlui alles zo maar neerpleurde. Waaronder ook de koffiezakken die in een bakkie werden gepleurd. Vandaar bakkie pleur.

De ander houdt de theorie aan dat je vroeger voor je visite wegging ze nog een bakkie aanbood. Met andere woorden na dat bakkie kon je oppleuren.

En dan is er nog een kampement dat vasthoudt aan de bewering dat pleur afkomstig is van het Franse pleurer (huilen) en dat het daarom het Rotterdamse equivalent is van het bakkie troost. Wat ik persoonlijk iets te chic vind voor de pleurende Rotjeknorders, maar wie weet ben ik wel aan het koffiedik kijken.

Een Haags bakkie
Een kopje koffie dat nauwelijks over de helft heen komt. Oftewel, een zuunig bakkie pleur. Ook hier wordt er kostelijk gespeculeerd over de herkomst.

De een zegt dat de rijken het Haagse bakkie hebben uitgevonden, want dat onbehouwen achterover klokken van het gepeupel daar wilden ze zich fanatiek tegen afzetten; waarbij ze de helft van hun eigen bakkie koffie verloren in de strijd.

De ouderen beweren dat het Haagse bakkie zijn intrede deed na de oorlog toen er nog maar weinig koffie te vinden was. ‘Zo had iedereen toch nog wat,’ is de veelgebruikte opvatting.

En dan is er nog de mening dat hij voorkomt uit drukbezochte cafés waar vooral werklui kwamen. Want een half bakkie is nou eenmaal makkelijker bijgevuld en sneller gezet.

Hoe het ook zij. Het Haagse bakkie is in ieder geval een goede vertegenwoordiger van de Haagse zuinigheid.

Bakkie Leut
De een zegt het komt van het woord leuteren, slap praten. De ander beweerd dat leut vroeger pret of plezier betekende en dat daar een bakkie plezier vandaan kwam.

Of men zweert bij de definitie: koffie en melk door elkaar gekookt. Met andere woorden, neem nog een bakkie dan heb je gelijk wat om over te leuteren… bij de leut.

Bakkie troost
Het vertroostende van een bakkie troost zat hem vooral in de jenever. Vroeger betekende het woord troost ‘steun’ en daar hadden ze heel wat troostdranken bij verzonnen zoals: whiskey’s troostwater, troostbier voor bij de begrafenis, en een borrel was het troost der armen.

En in een café kon je genieten van een kopje troost, jenever dat in een kopje werd geschonken om de drankvergunningen te omzeilen. Maar hoe het kopje jenever nu is overgelopen naar het kopje koffie, is niet duidelijk. Zoals wel meer dingen na wat alcohol.

‘Koffie’ is onze verbastering van qahwah, een Arabisch woord dat ooit ‘wijn’ betekende.

Koffie verkeerd
Wat is er precies verkeerd aan een koffie verkeerd? Een koffie verkeerd is eigenlijk een letterlijke vertaling vanuit het Duits. Ein kaffee verkehrt. Waarbij verkehrt omgekeerd betekent: de verhouding melk en koffie is omgekeerd. Niks mee mis dus, een koffie verkeerd.

Dat is geen zuivere koffie
En dat was het ook niet. Kwalitatief goede koffie werd gemengd met bijvoorbeeld meel van gemalen chicorei of eikels en verkocht voor echte koffie. Deze valse koffie zorgde voor de uitdrukking: dat is geen zuivere koffie. Oftewel, daar zit iets niet goed.

Koffiedik kijken
Sommige mensen zijn van mening dat ze meer in koffieprut kunnen zien dan een bruine drap. Maar aangezien de uitdrukking zoiets betekent als jij klets ook maar wat zit de magie van koffie blijkbaar toch in het opdrinken van het goedje en niet in het staren naar het residu.

De Nederlandse koffiecultuur is hier net zo belangrijk als een muts op je hoofd wanneer het koud is. De Italianen mogen dan moeilijk doen over een cappuccino na tienen; maar kom hier niet aan onze bakkie pleur, bakkie leut of bakkie troost. Want dat is geen zuivere koffie.

Nog even een paar populaire koffie-quotes:

De koffie loopt
sportiever wordt het vandaag niet

Life Happens
Coffee helps

Depresso;
the feeling you get when you’ve run out of coffee

How do I take my coffee?
Seriously. Very seriously.