Je innerlijke stem, hard peinzen, piekeren, dat moeilijke gesprek oefenen; je doet het allemaal met taal, de stem in je hoofd die praat. Maar kunnen we ook denken zonder taal? Wat denken baby’s? En waarom zeggen alle kinderen ter wereld ‘mama’?
Stel je voor je kan niet meer praten, je stem is opgehouden en spreekt niet meer. Hoe communiceer je dan? Hoe maak je duidelijk wat je wilt? Zet je het op een huilen als je je zin niet krijgt, frons je als je boos bent, schud je hard nee als je het er niet mee eens bent. Waarschijnlijk zul je iets in deze trant doen. Praten zonder woorden. Communiceren zonder taal.
Wanneer je naar het buitenland gaat zit je met hetzelfde probleem. Je kan je niet verstaanbaar maken. En dus doe je het met handen en voeten. Maar ga je een vreemde taal leren, dan spreek je hem pas echt goed als je ook kunt denken in die taal.
Voor mij is Engels als een tweede moedertaal. Ik schakel moeiteloos over van NL naar EN en weer terug. En dat komt omdat ik ook denk in het Engels waardoor ik niet eerst hoef te vertalen in mijn hoofd voor ik een woord of zin uitspreek. Maar hoe begint nou taal? En wat denken baby’s dan? Hoe komt het dat zij, zij het in beperkte mate, toch kunnen communiceren terwijl ze nog geen woord kunnen zeggen?
Hoe begint taal?
Je bent het uiteraard met mij eens dat een kind van zes niet plotseling een taal spreekt, alsof het een onverwachte onweersbui is. Hier gaat jaren voorbereiding aan vooraf. En deze voorbereiding begint al voor de geboorte.
Cognitief wetenschapper Ghislaine Dehaene-Lambertz onderzocht de reactie van te vroeg geboren baby’s (tot 2,5 maand) op gesproken taal. En wat blijkt: onze hersenen zijn gemaakt om taal te leren. We gaan er straks nog dieper op in, met het allom bekende, universeel populaire woordje onder baby’s: mama. De onderzochte baby’s toonde een toename in hersenactiviteit en bloedtoevoer als reactie op taal, ondanks dat ze het zelf niet begrijpen noch spreken.
Hoe denken baby’s?
Het zal voor ouders geen verassing zijn dat baby’s niet alleen reageren op stimulans van de ouders, maar er ook actief aan deelnemen en zelfs sturen. Elise Piazza van het Princeton Neuroscience Institute (PNI) liet zien dat terwijl ouder en kind communiceren er een zogeheten ‘feedback loop’ onstaat.
Piazza: “Het brein van de ouders leek te voorspellen wanneer hun kind zou gaan lachen, terwijl het brein van de baby anticipeerde op het gebruik van ‘babypraat’, en de hersenen van beide leken te synchroniseren op het moment van oogcontact en wanneer de aandacht naar speeltjes ging.”
De psychologen aan de Universiteit van Cambridge gaan nog een stap verder door te zeggen dat onderzoek met EEG scans laat zien dat ouders een ‘mega netwerk’ met hun baby kunnen delen. Tijdens speeltijd raken de hersenen volledig gesynchroniseerd en zitten ouder en kind als het ware op ‘dezelfde golflengte’. Wat het leerproces van baby’s schijnt te bevorderen.
Is mama wel een woord?
Laten we dan maar beginnen met het eerste woord van alle baby’s ter wereld: mama. Hoe komt het toch dat alle baby’s mama kunnen zeggen? Van China tot Canada en van Zuid-Amerika tot Nederland. Mama blijft het favoriete woord bij beginnende babbelaars. Wat maakt mama zo populair?
Dit is een experiment, doe mee: zet je lippen op elkaar en produceer nu een geluid. Grote kans dat je mmmm liet horen. Dit is natuurlijk een klank en geen woord. Oké, deel twee van de proef, doe weer mee: nu doe je je mond juist open, gewoon op een kiertje. En je maakt weer een klank. Niet nadenken, gewoon iets uit je mond laten komen. Ja, leek het op een ‘a’? Dan komt nu het laatste deel van dit zelfuitgevoerde wetenschappelijk onderzoek: plak de twee klanken aan elkaar. Precies. Gefeliciteerd. Ook jij kunt nu mama zeggen. Je mag je voegen bij alle baby’s van de wereld, je hoort er helemaal bij.
Wil je de uitgebreide uitleg horen van dit ‘experiment’? Kijk dan dit fragment van de Universiteit van Nederland waarin taalkundige Marc van Oostendorp uitlegt hoe taal zich ontwikkeld vanaf het begin van ons zijn. Veel plezier!